Met de registratie- en kentekenplaatplicht van (land)bouwvoertuigen is de eigendom van een voertuig expliciet van belang voor bedrijven die handelen in gekentekende voertuigen.

Algemeen
Door overdracht gaat een goed (zoals een voertuig) over van het vermogen van de ene (rechts)persoon naar het vermogen van de andere (rechts)persoon. Het lijkt wellicht een simpele aangelegenheid, toch kan het goederenrechtelijk behoorlijk ingewikkeld worden.

Voor bedrijven is in ieder geval van belang om te beseffen dat niet het sluiten van een (koop)overeenkomst een voertuig doet overgaan in het vermogen, maar de overdracht. De (koop)overeenkomst is immers verbintenisrechtelijk van aard. Het geeft een schuldeiser slechts een vorderingsrecht (aanspraak) jegens de schuldenaar. ‘Kopen’ is in die zin niet gelijk aan ‘krijgen’. In de praktijk gaan koop en overdracht vaak gelijk op, echter dat is in de praktijk niet altijd het geval.

De basis en hoofdregel, van het Burgerlijk Wetboek, is dat “voor overdracht van een goed wordt vereist een levering krachtens geldige titel, verricht door hem die bevoegd is over het goed te beschikken”, dus:

• levering (voor roerende zaken, zoals voertuigen, door het bezit van de zaak te verschaffen (zoals afgifte));
• geldige titel (bijvoorbeeld een koopovereenkomst);
• beschikkingsbevoegdheid (beschikkingsbevoegdheid wil veelal zeggen dat degene die ‘beschikt’ (bijvoorbeeld ‘verkoopt’) ook mag beschikken (‘mag verkopen’)).

Eigendomsvoorbehoud in Fedecomvoorwaarden 2019
De Fedecomvoorwaarden 2019 bevatten de volgende bepaling (een eigendomsvoorbehoud):

“18.2. Opdrachtnemer blijft eigenaar van geleverde zaken zolang opdrachtgever:

1. niet heeft voldaan aan zijn verplichtingen uit enige overeenkomst met opdrachtnemer;
2. vorderingen die voortvloeien uit het niet nakomen van bovengenoemde overeenkomsten, zoals schade, boete, rente en kosten, niet heeft voldaan.”

Aldus, de verkoper onder de Fedecomvoorwaarden 2019 verkoopt en verschaft de macht over het verkochte voertuig aan de koper, maar wel onder de opschortende voorwaarde dat de koper de koopsom betaalt. Kortom: de verkoper belooft dat hij het voertuig zal overdragen aan de koper, maar als de prijs niet wordt betaald, gaat deze afspraak teniet.

Wordt de voorwaarde van betaling vervuld, dan wordt de koper de nieuwe eigenaar. Tot dat moment blijft de verkoper goederenrechtelijk gezien de eigenaar en is dus de koper geen eigenaar, maar houder van het goed.

Praktijksituaties
Hieronder wordt specifieker ingaan op praktijksituaties.

Afgeleverd bij de klant, maar nog niet is betaald door de klant.
Bij een koopovereenkomst wordt door de verkoper vaak krediet geleverd aan de koper in de vorm van een betalingstermijn. De koper krijgt het voertuig en moet binnen x-aantal dagen betalen.

1. Indien het voertuig is verkocht met een eigendomsvoorbehoud (zoals opgenomen in de Fedecomvoorwaarden 2019), gaat de eigendom pas over na betaling door de klant.
2. Heeft de verkoper geen (aanvullende) afspraken (zoals de Fedecomvoorwaarden 2019) gemaakt, dan zal gewoonlijk de eigendom bij aflevering overgaan (indien aan de hierboven genoemde vereisten van beschikkingsbevoegdheid en een geldige titel is voldaan).

Gefactureerd bij de klant, maar nog niet is betaald door de klant.
Als er nog niet is afgeleverd en bovendien geen verdere afwijkende/aanvullende afspraken zijn gemaakt, dan is nog niet aan alle hierboven genoemde vereisten voor overdacht voldaan. De eigendom is dan nog niet overgedragen. De overdracht is immers niet gekoppeld aan de facturering.

Als er wel is afgeleverd; zie de opmerking hierboven.

Het voertuig is betaald door de klant, maar nog niet is geleverd door de leverancier.
Als hoofdregel geldt dat zonder levering de (eigendoms)overdracht niet compleet is. Aldus, ook hier geldt, als partijen geen afwijkende/aanvullende afspraken hebben gemaakt, dat de eigendom nog niet is overgegaan.

Gekentekende voertuigen en eigendomvereiste
De RDW-Informatiemap voor de voertuigbranche geeft onderstaande uitleg aan de eigendomsvereiste:

U bent eigenaar van het voertuig als u de volledige macht over het voertuig heeft. Dit houdt o.a. in dat:

• u het voertuig heeft aangekocht zonder eigendomsvoorbehoud; én
• het voertuig, kentekenbewijs, sleutels, boekjes en alle overige bij het voertuig behorende bescheiden aan u zijn overgedragen; én
• u het voertuig kunt verkopen zonder dat u ruggespraak hoeft te houden met een ander (bijvoorbeeld de eigenaar/houder, importeur of een financieringsmaatschappij).

Het bedrijf dat een aanmelding in bedrijfsvoorraad doet of een voertuig laat inschrijven moet dus zelf goed nagaan of zij daadwerkelijk de eigendom hebben of niet.

Wordt tijdens een controle geconstateerd dat men de eigendomsvereiste heeft overtreden dan kan dit gevolgen hebben voor de erkenning dan wel de bevoegdheid.