In Nederland kennen we ondertussen meer dan 1 miljoen zelfstandigen zonder personeel, de zzp-ers. En dat is een bonte verzameling werkenden met zeer uiteenlopende intenties en doelen. Zo is er een groep zelfstandigen die als adviseur of consultant diensten aan verschillende opdrachtgevers aanbiedt. Er is een groep die voor zichzelf begint en het plan heeft om een bedrijf op te bouwen, en er is een groep die ten behoeve van een of soms meerdere opdrachtgevers werkzaamheden uitvoert. Die laatste groep vormt het grootste deel van de pluriforme groep zzp-ers die tijdens de crisis van 2008 tot en met 2013 in de bouw is ontstaan. Een zeer groot deel van deze ZZP’ers heeft geen ziektekostenverzekering voor arbeidsongeschiktheid afgesloten, of betaalt geen premies voor pensioenvoorziening. Daarom is er maatschappelijk en politiek veel discussie.

In onze branche groeit de zorg ook over de toename van zzp-ers. Monteurs met een aantal jaren ervaring zoeken uitdagingen en proberen met een servicebusje of een werkbank in de garage of in de stal stapje voor stapje een bestaan op te bouwen met onderhoud en handel in gebruikte machines. Op zich helemaal niets mis mee want veel bedrijven in de branche zijn op deze manier begonnen. Het grote verschil met eerdere perioden is dat niet alle tegenwoordige zzp-ers deze stap zien als de start van een bedrijf met continuïteit op langere termijn. Een groot aantal mikt op een hoger inkomen op korte termijn, door een lage uurprijs als wapen in te zetten. Door veel dealer-en maakbedrijven wordt dit ervaren als oneerlijke concurrentie. Dat gevoel wordt veroorzaakt doordat veel zzp-ers geen
ziektekostenverzekering hebben afgesloten, ervoor kiezen om geen pensioenvoorziening op te bouwen en niet (hoeven te) voldoen aan veel administratieve voorschriften voor veiligheid en andere sociale voorzieningen. Bovendien dragen zzp-ers niet bij aan scholingsfondsen. Het gevolg is dat zzp-ers op de korte termijn tegen een aanmerkelijk lager uurtarief kunnen werken dan reguliere mechanisatiebedrijven met werknemers. Dit wordt ervaren als een ongelijk speelveld.

Je zou kunnen denken dat op langere termijn de wal het schip vanzelf keert. Want hoe moet de zzp-er het kennis- en vaardigheidsniveau op peil houden zonder regelmatige trainingen en bijscholingen? En wat als die zzp-er langdurig ziek wordt? Of erachter komt dat hij na zijn werkzame leven ook nog wil gaan genieten van het leven? De bijstand zal achteraf een vangnet met grote scheuren blijken te zijn waar veel onvrede over gaat ontstaan. Het is daarom inderdaad voor de hand liggend dat de toename van zzp-ers over enige tijd weer gaat omslaan naar medewerkers in vaste of flexibele dienst. Maar dan is er in de tussentijd
veel maatschappelijk kapitaal vernietigd en een flinke hypotheek op de toekomstige zorgplicht opgenomen.

Aan de ene kant investeren overheid en bedrijven collectief miljoenen in opleiding om loopbaanperspectief aan vakbekwame mensen te bieden. En aan de andere kant worden individueel opgebouwde kennis en ervaring in een paar jaar opgebrand en niet verder doorontwikkeld. Overheid, politiek, ondernemers en werknemers vinden het lastig om goed werkbare oplossingen voor de nieuwe werkende klasse van zzp-ers te vinden. Het gaat immers om de vraag wat een evenwichtige verdeling is tussen individuele werkzekerheid, loopbaanontwikkeling en beloning van ingezette arbeid en de besteding aan collectieve
voorzieningen voor de (niet) werkenden. Gelukkig is er een begin met een herziening van het pensioenstelsel waarbij ook afspraken zijn gemaakt over de ziektekosten voor zzp-ers. De volgende fase, belastingen op arbeid verlagen en collectieve lasten beheersen, zal een stuk sneller moeten, maar zal hoogstwaarschijnlijk nog langdurig polderen worden. Ondertussen blijft het voor u als ondernemer de uitdaging om uw vakbekwame medewerkers te boeien en in uw bedrijf te behouden. Investeren in medewerkers loont beter voor uw bedrijf en voorkomt een verdere groei van een groep werkenden zonder ziektekostenverzekering en pensioenvoorziening.

Gerard Heerink
directeur Fedecom

heerink@fedecom.nl